Restrukturyzacja zobowiązań dłużnika – Podstawowe propozycje układowe

2023-02-27

Spis treści

1. Na czym polega restrukturyzacja zobowiązań dłużnika?
2. Kto może przeprowadzić postępowanie restrukturyzacyjne?
3. Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych
4. Przebieg postępowania restrukturyzacyjnego
5. 5 sposobów restrukturyzacji zobowiązań dłużnika
6. Restrukturyzacja a ogłoszenie upadłości dłużnika — podstawowe różnice

Restrukturyzacja zobowiązań dłużnika jest skutecznym sposobem na odzyskanie płynności finansowej i zaspokojenie roszczeń wierzycieli w maksymalnym wymiarze. Kto może restrukturyzować zobowiązania i jak w praktyce przebiega cały proces? Podpowiadamy.

Na czym polega restrukturyzacja zobowiązań dłużnika?

Restrukturyzacja zobowiązań to ogół działań umożliwiających dłużnikowi uregulowanie zobowiązań finansowych i zaspokojenie roszczeń wierzycieli, a co za tym idzie — uchronienie firmy przed ogłoszeniem upadłości. Zasady i sposoby realizacji całego procesu definiują zapisy Ustawy z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 243 z późn. zm.).

Kto może przeprowadzić postępowanie restrukturyzacyjne?

Restrukturyzacja zobowiązań jest procedurą skierowaną do dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością, który:

• nie ma zdolności do uregulowania zobowiązań;
• posiada opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych, które przekracza 3 miesiące;
• ma długi, których suma jest wyższa niż wysokość majątku spółki przez okres nie dłuższy niż 24 miesiące.

Jak wskazuje art. 4 ust. 1 Prawa Restrukturyzacyjnego, mogą ją zrealizować:

• przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny;
• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
• proste spółki akcyjne i spółki akcyjne nieprowadzące działalności gospodarczej;
• wspólnicy osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;
• wspólnicy spółki partnerskiej.

Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych

Postępowanie restrukturyzacyjne może przybierać formę:

• postępowania o zatwierdzenie układu;
• przyspieszonego postępowania układowego;
• postępowania układowego;
• postępowania sanacyjnego.

Postępowanie o zatwierdzenie układu

Postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU) jest najczęściej wybieranym przez przedsiębiorców rodzajem postępowania restrukturyzacyjnego. Co ważne — jako jedyna z 4 możliwości odbywa się w formie pozasądowej poprzez zawarcie umowy dłużnika z doradcą restrukturyzacyjnym będącym jednocześnie nadzorcą majątku zadłużonego. Faza sądowa rozpoczyna się dopiero w momencie złożenia wniosku o zatwierdzenie układu.
Z postępowania o zatwierdzenie układu mogą skorzystać podmioty, których suma wierzytelności spornych wobec dłużnika, uprawniających do głosowania nad układem, nie jest większa niż 15% ogólnej sumy wierzytelności.

Przyspieszone postępowanie układowe

Przyspieszone postępowanie układowe daje dłużnikowi możliwość przystąpienia do układu z wierzycielami po wykonaniu spisu wierzytelności w uproszczonej formie. Niezbędnym warunkiem umożliwiającym realizację postępowania w tym trybie jest suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nieprzekraczająca 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Dużą zaletą przyspieszonego postępowania układowego jest automatyczne zawieszenie postępowań egzekucyjnych.

Postępowanie układowe

Z postępowania układowego korzystają przede wszystkim przedsiębiorcy, których łączna suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności sporych uprawniających do głosowania nad układem. Taki tryb zapewnia ograniczony zakres ochrony przed egzekucją z dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego.

Postępowanie sanacyjne

Postępowanie sanacyjne jest najbardziej zaawansowaną formą postępowania restrukturyzacyjnego. Choć w ramach postępowania sanacyjnego postępowania egzekucyjne ulegają zawieszeniu, a wierzyciele mają zakaz wszczynania nowych, dłużnik traci zarząd nad firmą na rzecz zarządcy. Aby poprawić sytuację finansową przedsiębiorstwa, w toku postępowania może on sprzedawać poszczególne elementy majątku dłużnika, odstępować od niekorzystnych dla przedsiębiorcy umów czy stosować inne działania, które w jego opinii mogą pomóc w procesie przywrócenia płynności finansowej.To, które postępowanie okaże się zasadne, zależy przede wszystkim od poziomu wierzytelności, konkretnych potrzeb firmy, jej sytuacji ekonomicznej oraz zakresu działań restrukturyzacyjnych.

Przebieg postępowania restrukturyzacyjnego

Po wyborze właściwego dla firmy trybu postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik powinien złożyć wniosek o otwarcie postępowania. Złożenie wniosku wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty w wysokości 1000 zł (w przypadku uproszczonego wniosku koszty postępowania wynoszą 200 zł). Kolejnym etapem jest analiza dokumentu przez sąd i wydanie postanowienia, a następnie — rozpoczęcie właściwego postępowania restrukturyzacyjnego.
Obowiązkiem wspólników wraz z wyznaczonym przez sąd nadzorcą jest stworzenie spisu wierzytelności oraz sporządzenie planu restrukturyzacyjnego, nad którym będą głosować wierzyciele. Jeśli go przyjmą, sąd go zatwierdzi, a rolą dłużnika będzie wykonywanie jego postanowień.

5 sposobów restrukturyzacji zobowiązań dłużnika

W zależności od sytuacji finansowej dłużnika oraz innych parametrów restrukturyzacja może przybierać różne formy. Zgodnie z art. 156 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego mogą być to m.in.:

• odroczenie terminu wykonania;
• rozłożenie spłaty na raty;
• zmniejszenie wysokości;
• konwersja wierzytelności na udziały lub akcje;
• zmiana, zamiana lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność.

Prawo nie zamyka dłużnikom drogi do zrealizowania działań restrukturyzacyjnych w inny sposób. Jeśli strony postępowania znajdą skuteczne (i co ważne — zgodne z przepisami) sposoby na poprawę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i zaspokojenie roszczeń wierzycieli, będą mogły z powodzeniem wcielić je w życie.

Odroczenie terminu wykonania

Odroczenie terminu wykonania zobowiązań polega na ustaleniu nowego terminu spłaty. Może to być data, okres lub wystąpienie konkretnego zdarzenia. To, ile czasu będzie miał dłużnik na uregulowanie długu, zależy przede wszystkim od decyzji i dobrej woli wierzycieli. Duże znaczenie ma także motywacja samego dłużnika i jego determinacja do wyjścia z zadłużenia.

Rozłożenie spłaty na raty

Kolejną formą restrukturyzacji zobowiązań może być rozłożenie zadłużenia na raty. Choć prawo nie określa rodzaju, częstotliwości i okresu spłaty rat, przedstawiony w propozycji układowej harmonogram powinien dokładnie precyzować nowe zasady spłaty.

Zmniejszenie wysokości zobowiązań

Zmniejszenie wysokości zobowiązań polega na umorzeniu części (procentowej lub kwotowej) zadłużenia. Taki sposób restrukturyzacji — ze względu na swój charakter — jest najtrudniejszy do zrealizowania. Każdy z wierzycieli dąży bowiem do tego, aby odzyskać jak największą część należności. Jak pokazuje praktyka, często stosowanym rozwiązaniem jest umorzenie części konkretnych zobowiązań, np. wyłącznie odsetek od długu czy kar umownych lub zmniejszenie wysokości zobowiązań przy jednoczesnym uzyskaniu gwarancji, że dłużnik terminowo ureguluje resztę długu.

Konwersja wierzytelności na udziały lub akcje

Konwersja wierzytelności polega na zamianie zobowiązań na akcje albo udziały w restrukturyzowanej spółce. Taki sposób restrukturyzacji wymaga spełnienia dodatkowych warunków wskazanych w art. 156 ust. 6 Prawa Restrukturyzacyjnego. Co ważne — często jest on bardzo korzystny dla wierzyciela — pozwala bowiem na czerpanie korzyści z zysków restrukturyzowanej firmy oraz posiadanie realnego wpływu na kierunek jej działalności.

Zmiana, zamiana lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność

Restrukturyzacja zobowiązań może także przybierać formę zmiany, zamiany lub uchylenia prawa zabezpieczającego wierzytelność. Takie rozwiązanie pozwala na spłatę wierzycieli poprzez spieniężenie określonych dóbr lub praw.

Restrukturyzacja a ogłoszenie upadłości dłużnika — podstawowe różnice

Postępowanie restrukturyzacyjne jest mechanizmem prawnym skierowanym do przedsiębiorców niewypłacalnych lub zagrożonych niewypłacalnością, którzy chcą uniknąć upadłości. Dzięki restrukturyzacji mają oni szansę na zawarcie układu z wierzycielami, spłatę zobowiązań na nowych warunkach i kontynuowanie prowadzenia działalności. Konsekwencją, jaką niesie za sobą postępowanie upadłościowe i ogłoszenie upadłości, jest natomiast likwidacja firmy, upłynnienie aktywów i przeznaczenie pozyskanych z tego tytułu środków na spłatę wierzycieli.

Magda Czechowska