Spłata długu po zmarłym, czyli co się dzieje z długiem po śmierci dłużnika?

( )

2023-04-11 | aktualizacja: 2023-05-09

Spis treści

  1. Dług po zmarłym
  2. Co, jeśli żaden ze spadkobierców nie przyjmie spadku?
  3. Co może zrobić wierzyciel w przypadku długu po śmierci dłużnika, czyli windykacja długów po śmierci dłużnika

Czy po śmierci dłużnika jego spadkobiercy dziedziczą długi? Kto w praktyce przejmuje odpowiedzialność za dług zmarłego? Czy wierzyciel może dochodzić spłaty od spadkobierców? Podpowiadamy.

Mimo że określenie dług jest powszechnie używane, nie ma konkretnej i jasnej definicji prawnej. W wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 21.09.2016 roku (sygn. I CA 1341/5) możemy przeczytać, że "dług jest ogólną powinnością spełnienia świadczenia obciążającego dłużnika na podstawie jednego stosunku zobowiązaniowego obejmującą całość jego obowiązków wynikających z tego stosunku”. Wyroku z dnia 27.11.2017 (sygn. II FSK 662/11) wskazuje z kolei, że "o długu można mówić wtedy, gdy po stronie dłużnika występuje zobowiązanie tj. obowiązek spełnienia oznaczonego świadczenia, zobowiązania do określonych świadczeń pieniężnych lub świadczeń w naturze, a nie tylko zobowiązanie z tytułu pożyczek i kredytów”.

Dług po zmarłym

Co się dzieje z długami po śmierci zadłużonego? Czy jego długi są przejmowane przez spadkobierców? Czy ich obowiązkiem jest spłata zadłużenia zmarłego dłużnika?

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, po śmierci dłużnika masa spadkowa, czyli aktywa i długi podlegają dziedziczeniu. Jeśli zmarły pozostawił po sobie testament, zasady dziedziczenia regulują jego zapisy. Jeśli jednak nie zostawił testamentu, dziedziczenie odbywa się zgodnie z zasadami prawa. Co to oznacza w praktyce? W pierwszej kolejności masę spadkową dziedziczy współmałżonek zmarłego oraz jego dzieci, w następnej – rodzice, a następnie – dalsi krewni.
Odziedziczenie masy spadkowej nie musi jednak oznaczać konieczności spłaty długów.
W ciągu 6 miesięcy od chwili otrzymania informacji o śmierci spadkodawcy spadkobiercy mogą bowiem:

  • przyjąć spadek wprost – jeśli tak się stanie, przyjmą na siebie zarówno długi, jak i aktywa zmarłego, przy czym za zobowiązania spadkobierca odpowiada całym swoim majątkiem. Takie rozwiązanie okaże się zasadne, jeśli spadkobiercy mają absolutną pewność, że kwota aktywów przewyższa kwotę długów (lub w momencie śmierci zmarły, nie miał długów wcale);
  • odrzucić spadek – w takich okolicznościach zrzekną się całej masy spadkowej – nie odziedziczą więc ani aktywów, ani długów. Odrzucenie spadku będzie dobrym wyborem, jeśli zmarły był bardzo zadłużony, a kwota długów zdecydowanie przewyższa aktywa;
  • przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza — przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza będzie skutkować odpowiedzialnością za długi wyłącznie do kwoty aktywów należących do zmarłego i zawartych w inwentarzu spadkowym. W takich okolicznościach spadkobiercy nie odpowiadają więc za zadłużenie spadkodawcy własnym majątkiem. Takie rozwiązanie wydaje się bezpieczne zwłaszcza w sytuacji, jeśli spadkodawcy nie są pewni, jakie składowe wchodzą w skład masy spadkowej i czy zmarły nie posiadał długów, o których nie wiedzieli.

Oświadczenie o odrzuceniu, całkowitym przyjęciu lub przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza należy złożyć w sądzie (postępowanie spadkowe) lub u notariusza (spadkobierca uzyskuje wydany przez notariusza akt poświadczenia dziedziczenia).

Co ważne – jeśli w ciągu 6 miesięcy od otrzymania informacji o zgonie spadkodawcy nie podejmą żadnej decyzji, przejmą spadek z dobrodziejstwem inwentarza automatycznie. Taki mechanizm chroni ich więc przed odziedziczeniem długów.

Co, jeśli żaden ze spadkobierców nie przyjmie spadku?

Jeśli żaden ze spadkobierców nie przyjmie spadku, przejdzie on automatycznie na gminę lub Skarb Państwa.

Co może zrobić wierzyciel w przypadku długu po śmierci dłużnika, czyli windykacja długów po śmierci dłużnika

Kto spłaca długi po śmierci dłużnika?

Jeśli długi po zmarłym spadkodawcy odziedziczyli jego spadkobiercy, wierzyciel może dochodzić spłaty właśnie od nich. Aby dowiedzieć się, kto odziedziczył masę spadkową, powinien w pierwszej kolejności skierować do sądu pismo z zapytaniem, czy postępowanie spadkowe miało już miejsce.
W zależności od tego, jaką odpowiedź uzyska, może:

  • złożyć wniosek o wydanie odpisu postanowienia o nabyciu spadku – jeśli postępowanie spadkowe zostało już zakończone;
  • złożyć wniosek o rozpoczęcie postępowania spadkowego – jeśli jeszcze nie miało ono miejsca.


Po ustaleniu, kto odziedziczył masę spadkową zmarłego, wierzyciel może polubownie wezwać spadkobiercę do spłaty. Jeśli nie odzyska należności w toku miękkiej windykacji, może rozpocząć etap windykacji twardej i wstąpić na drogę postępowania sądowego. Jeśli uzyska tytuł egzekucyjny opatrzony klauzulą wykonalności, będzie miał prawo przekazać sprawę kancelarii komorniczej, która rozpocznie postępowanie egzekucyjne. W toku egzekucji komornik będzie mógł zająć majątek spadkobiercy: jego wynagrodzenie, należące do niego ruchomości czy nieruchomości.