Przedawnienie długu – to warto wiedzieć!
2021-01-25
Przedawnienie długu – to warto wiedzieć?
Jak pokazują dane z Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor, na koniec 2023 r. z długami mierzyło się ponad 2,67 mln Polaków. Łączna kwota zaległości to ponad 83,54 mld zł. To oznacza, że niespłacone zobowiązania ma obecnie 8,5 proc. dorosłych Polaków, a średni dług na osobę to niemal 31,4 tys. zł. Długi 10 najbardziej niesolidnych osób w kraju przekroczyły 0,5 mld zł, a „liderem” listy jest mieszkaniec woj. lubelskiego. Jego zaległości dochodzą już do poziomu 87 mln zł i stale rosną. Czy taka osoba może liczyć na przedawnienie długu? Czym w ogóle jest taka sytuacja? Dowiedz się, co warto wiedzieć o niej z perspektywy dłużnika oraz wierzyciela.
Przedawnienie długów – co to jest?
Pojęcie przedawnienia znajdziemy w Kodeksie cywilnym (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93). Oznacza to, że samo pojęcie jest uregulowane polskimi przepisami prawa. Instytucja ta daje dłużnikowi możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia wierzyciela po upływie określonego terminu. Jest to możliwe w przypadku podniesienia zarzutu przedawnienia na drodze postępowania cywilnego. Wprowadzenie regulacji dotyczących przedawnienia miało przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo dłużnika oraz usunąć stan niepewności w sytuacji, gdy wierzyciel przez długi czas nie realizuje przysługujących mu roszczeń.
Kiedy dług się przedawnia?
Jak zaznaczono powyżej, przedawnienie następuje w przypadku upływu odpowiedniego terminu. Przepisy, które znajdziemy w Kodeksie cywilnym, wskazują, że podstawowy termin przedawnienia wynosi dokładnie sześć lat. Dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej okres ten wynosi trzy lata. W ustawach znajdziemy jednak przepisy, które mogą odrębnie regulować termin przedawnienia dla poszczególnych roszczeń. Za każdym razem są one liczone od daty wymagalności roszczenia, tzn. od dnia, w którym wierzyciel nabywa prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności.
Przykład: faktura VAT określa termin płatności na 14 stycznia 2021r. Datą wymagalności roszczenia będzie 15 stycznia 2021r.
Datą wymagalności może być końcowa data spłaty kredytu czy też data wskazana na zaległych rachunkach. Warto również pamiętać, że istnieją przypadki, w których termin ten może ulec zmianie. Najczęściej są to sprawy związane z wypowiedzeniem umowy przez samego wierzyciela. W takiej sytuacji dłużnik zobowiązany jest do spłaty całości długu do ostatniego dnia trwającego okresu wypowiedzenia.
Co istotne, jeżeli termin przedawnienia wynosi co najmniej 2 lata, koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, tj. 31 grudnia.
Przykład: Termin przedawnienia dla roszczenia wynosi 3 lata. Roszczenie stało się wymagalne 1 marca 2020r. Koniec terminu przedawnienia przypadnie na 31 grudnia 2023r. Zarzut przedawnienia będzie mógł być podniesiony od 1 stycznia 2024r.
Poniżej przedstawiamy kilka przykładów terminów przedawnienia, które są regulowane przez polskie prawo.
Przedawnienie po roku: roszczenia z tytułu opłaty za jazdę bez ważnego biletu komunikacyjnego.
Przedawnienie po dwóch latach: roszczenia z tytułu debetu na koncie bankowym.
Przedawnienie po trzech latach: roszczenia z tytułu kredytu, pożyczki, karty kredytowej, usług telekomunikacyjnych, zadłużeń czynszowych, czesnego za studia (jedynie dla tych zaległości, które powstały po 1 października 2014 roku).
Przedawnienie po pięciu latach: roszczenia z tytułu zobowiązań podatkowych (np. podatek dochodowy).
UWAGA! W przypadku roszczeń z tytułu zobowiązań podatkowych termin przedawnienia liczymy od końca roku kalendarzowego, w którym minęła data wymagalności – jest to wyjątek od zasady ogólnej, w której termin liczy się od dnia wymagalności roszczenia.
Przedawnienie po sześciu latach: roszczenia, które zostały zatwierdzone wyrokiem sądu lub innej instytucji, która posiada odpowiednie uprawnienia. Stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, przedawniają się jednak z upływem trzech lat.
Czym jest przerwanie biegu przedawnienia??
Bieg przedawnienia długu można przerwać. Co istotne, każda czynność skutecznie przerywająca bieg przedawnienia powoduje, iż termin przedawnienia biegnie od nowa. W polskim prawie uregulowane są określone czynności, które może wykorzystać wierzyciel, aby tego dokonać. Zaliczamy do nich:
rozpoczęcie mediacji, które będą miały na celu polubowne rozwiązanie konfliktu;
podpisanie porozumienia lub ustalonej wspólnie ugody;
dobrowolną wpłatę dłużnika na poczet spłaty zaległego zobowiązania;
złożenie przez wierzyciela pozwu do sądu;
złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności;
złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji komorniczej.
Co to oznacza w praktyce? Posłużmy się przykładem klienta banku, który ma aktywny kredyt ratalny i nie spłaca go już od pierwszej raty. Każda formalna czynność podjęta przez bank, takie jak wytoczenie powództwa czy złożenie wniosku egzekucyjnego do komornika będą powodowały przerwanie biegu przedawnienia i jego bieg od nowa – trzy lata będą liczone od ostatniej podjętej czynności przez wierzyciela, o ile wcześniej wskazany termin się nie spełnił.
Czy można odzyskać dług, który uległ przedawnieniu?
Dług przedawniony nie znika, a przekształca się w tzw. „zobowiązanie naturalne”, które nie podlega przymusowi państwowemu, tzn. nie może być dochodzone przed sądem, ani egzekwowane przed komornikiem.
Warto jednak zauważyć, że przedawnienie roszczenia nie wpływa na możliwość dodania informacji gospodarczych do rejestrów prowadzonych przez biura informacji gospodarczej - wierzyciele mogą przekazywać informacje o zobowiązaniach przedawnionych. Bez wątpienia jest to czynnik wpływający na sytuację gospodarczą dłużników - takie wpisy mogą wpłynąć negatywnie na decyzję kredytową. Dodatkowo, w takim przypadku utrudniony będzie dostęp do zakupów ratalnych, czy do skorzystania z oferty samochodów w leasingu. Jest to czynnik mogący skutkować tym, że należność zostanie odzyskana nawet w przypadku przedawnienia. Warto więc dbać o własne finanse i kontrolować na bieżąco wszystkie wydatki. Dzięki temu będziemy wiarygodnym klientem dla banków i jednocześnie zachowamy spokój w życiu osobistym.
