Termin przedawnienia roszczeń w transporcie a wpis do Rejestru Dłużników

2024-04-29

Spis treści

1. Termin przedawnienia roszczeń: co mówi Kodeks cywilny?
2. Zasady przedawnienia roszczeń w transporcie: kiedy upływa okres przedawnienia?
3. Co przerywa bieg przedawnienia w transporcie?
4. Roczny termin przedawnienia a zgłoszenie długu transportowego do Rejestru Dłużników — jak to wygląda?

Okres przedawnienia należności w branży transportowej jest krótszy niż ten, który standardowo obowiązuje w przepisach polskiego prawa. Ile dokładnie wynosi i w jakiej sytuacji ma zastosowanie? Czy gdy dojdzie do przedawnienia roszczeń w transporcie, można dokonać wpisu zobowiązania do Rejestru Dłużników BIG? Wyjaśniamy.

Termin przedawnienia roszczeń: co mówi Kodeks cywilny?

Przedawnienie zobowiązań jest ważnym pojęciem w prawie. Zgodnie z przepisami istnieją ramy czasowe, w których wierzyciel może się domagać od dłużnika spłaty zobowiązania na drodze prawnej, a zatem np. przed sądem czy później poprzez egzekucję komorniczą. Jak wskazuje art. 118 Kodeksu cywilnego, standardowy termin przedawnienia wynosi 6 lat. Przedawnienie roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczych oraz roszczeń o świadczenia okresowe następuje po 3 latach. Warto jednak podkreślić, że w branży transportowej ten okres jest krótszy.

Zanim jednak przejdziemy do okresu przedawnienia roszczeń w transporcie, warto wyjaśnić istotną kwestię,

Bez względu na długość terminu przedawnienia wyznaczoną przez konkretne przepisy:

długi nie wygasają po upływie określonego czasu: nawet jeśli dojdzie do przedawnienia, roszczenia nie znikają, a zamieniają się w tzw. długi naturalne, które można windykować na drodze polubownej;

aby doszło do omawianej sytuacji, w wyznaczonym okresie, nie może zostać przerwany bieg przedawnienia, tj. dłużnik ani wierzyciel nie podejmą w tym okresie żadnych czynności związanych z długiem; przerwanie biegu może nastąpić choćby w wyniku złożenia pozwu do sądu.

Zasady przedawnienia roszczeń w transporcie: kiedy upływa okres przedawnienia?

W transporcie termin przedawnienia jest krótszy od standardowego. W tym przypadku ramy czasowe są regulowane przez przepisy prawa transportowego oraz międzynarodową Konwencję CMR.

Podstawowa zasada, wyrażona w art. 77 ust. 1 ustawy Prawo przewozowe, wskazuje, że termin przedawnienia roszczeń w transporcie upływa po 12 miesiącach. Takie ramy obowiązują m.in. w odniesieniu do roszczeń z umowy przewozu osób i rzeczy, jak również umowy spedycji.

W Konwencji CMR znajduje się zapis o maksymalnie 3-letnim terminie przedawnienia roszczeń.

Jeszcze krótsze terminy obowiązują w szczególnych przypadkach. Przykładowo:

dla roszczeń związanych ze zwłoką w przewozie, która nie spowodowała ubytku ani uszkodzenia towaru przedawnienie roszczenia następuje po 2 miesiącach od dnia wydania przesyłki;

dla roszczeń przewoźników wobec innych przewoźników termin przedawnienia wynosi sześć miesięcy od chwili naprawienia szkody/wytoczenia powództwa;

dla roszczeń spedytorów wobec przewoźników i dalszych spedytorów koniec terminu przedawnienia przypada na moment po upływie 6 miesięcy od dnia, w którym szkoda została naprawiona albo zostało wytoczone powództwo sądowe.

Co przerywa bieg przedawnienia w transporcie?

Przedawnienie należności cywilnoprawnych następuje wyłącznie wówczas, gdy nie został przerwany jego bieg. Tylko w takiej sytuacji dłużnik może korzystać z zarzutu przedawnienia, np. gdy dojdzie do sprawy sądowej.

Co natomiast może przerwać bieg terminu przedawnienia? Będą to:

wszelkie czynności podjęte przed sądem albo innym organem uprawnionym, które mają związek z dochodzeniem, ustaleniem zaspokojeniem albo zabezpieczeniem roszczenia;

uznanie przez dłużnika istnienia roszczenia z tytułu wyświadczonych usług transportowych.

W takich przypadkach bieg przedawnienia płatności rozpoczyna się na nowo, a wierzyciel nadal ma prawo do egzekwowania roszczeń danego rodzaju.

Jak obliczyć termin przedawnienia: kiedy upływa w branży transportowej?

Ponieważ w branży transportowej obowiązuje najczęściej roczny termin przedawnienia, stosuje się proste zasady. Gdy okres przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, następuje ono dokładnie po upływie wyznaczonego czasu od dnia wymagalności. Nie obowiązuje tutaj zasada, zgodnie z którą termin przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Następuje on np. dokładnie po 12 miesiącach od wymagalności.

Roczny termin przedawnienia a zgłoszenie długu transportowego do Rejestru Dłużników — jak to wygląda?

Wierzyciele w branży transportowej, z uwagi na szybszy upływ okresu przedawnienia należności w tej dziedzinie usług, muszą uważnie pilnować terminów. Łatwiej o ich "przegapienie" ze względu na szczególne przepisy.

Co jednak, jeśli po roku lub krótszym okresie nastąpi przedawnienie zobowiązań? Wówczas nadal można się ubiegać o zwrot należnej kwoty, a także zgłosić należność do Rejestru Dłużników, a dokładniej do bazy BIG.

Warto przy tym podkreślić, że informacje o długu, w kontekście którego nastąpiło przedawnienie płatności, można przekazać do BIG pod jednym warunkiem: od dnia jego wymagalności nie mogło upłynąć więcej niż 6 lat. Jeśli więc nieuregulowana należność w transporcie spełnia to kryterium, dobrze jest skorzystać z tej opcji.

Umieszczenie informacji o nieuczciwym kliencie lub kontrahencie w Rejestrze Dłużników BIG może zmotywować go do spłaty zobowiązania, mimo upływu terminu przedawnienia roszczenia. Jest to też sposób na przestrzeżenie innych podmiotów przed nawiązywaniem relacji biznesowych z nierzetelną firmą. Znaj zatem swoje prawa i korzystaj z nich!

Jak wynika z danych zgromadzonych w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor i baize BIK, na koniec lutego br. zaległości transportu drogowego towarów zbliżyły się do 2,1 mld zł, a firm z opóźnieniami w spłacie bieżących rachunków i kredytów jest blisko 26,5 tys. Udział przedsiębiorców z problemami jest tu bardzo wysoki, wynosi 11 proc., co oznacza, że co dziewiąta firma jest dłużnikiem.