2022-03-25
Nie da się ukryć, że odsetki ustawowe powszechnie kojarzą się głównie z karą za opóźnienie. Spotkać się można z nimi przy zaległościach w płaceniu opłat, rat kredytu czy pożyczki. Firmy z kolei używają odsetek ustawowych wobec swoich kontrahentów za opóźnienia w transakcjach handlowych. Mówiąc potocznie, odsetki za opóźnienie są po prostu odszkodowaniem za to, że ktoś nie wywiązał się w terminie z obowiązku zapłaty. Warto pamiętać, że są również odsetki, związane z kapitałem, którego ktoś używa i z tego tytułu właścicielowi należą się właśnie odsetki ustawowe.
Podsumowując, mamy trzy rodzaje odsetek ustawowych: (1) kapitałowe, (2) odsetki za opóźnienie oraz (3) odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Z tego artykułu dowiecie się: gdzie można znaleźć obowiązującą wysokość odsetek ustawowych, od czego zależy ich wysokość oraz jak można je samodzielnie obliczyć.
Zacznijmy od tego, że odsetki ustawowe to wygodna miara, która jest ustalana i ogłaszana odgórnie przez Ministra Sprawiedliwości. Dlaczego wygodna? Bo jeśli w umowie strony zapomniały i nie zapisały wyraźnie wysokości odsetek za opóźnienie, to brak tego zapisu nie wyklucza możliwości otrzymania od dłużnika tego rodzaju odszkodowania. Zawsze można w takiej sytuacji zastosować właśnie odsetki ustawowe.
Żeby rozwiać wszelkie wątpliwości, warto przeczytać fragment Kodeksu Cywilnego:
"Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie)"
Szukając, np. w internecie, odpowiedzi na pytanie: jakie są odsetki ustawowe, trzeba bardzo uważać, żeby zawsze znaleźć aktualnie obowiązującą wysokość odsetek. Wynika to z tego, że ich wysokość zależy od dwóch parametrów:
Stopy referencyjnej NBP, określanej przez Radę Polityki Pieniężnej, której wyskość może być niezmienna przez kilka lat jak i ulegać częstym, comiesięcznym nawet, zmianom np. w okresie wysokiej inflacji;
określonej wysokości punktu procentowego – ta miara jest ustalona w Kodeksie cywilnym oraz w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
Wysokość odsetek ustawowych może się więc zmieniać nawet kilka razy w ciągu roku, jeśli takie będą decyzje Rady Polityki Pieniężnej.
Poniżej tabela wysokości stawek odsetek ustawowych ważna na dzień 17 lutego 2022
Rodzaj odsetek |
Stawka odsetek 17.02.2022 roku |
Sposób obliczania |
Odsetki ustawowe |
6,25 proc. w skali roku |
Suma stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktu procentowego |
Maksymalna stawka odsetek ustawowych |
12,50 proc. w skali roku |
Dwukrotność odsetek ustawowych |
Odsetki za opóźnienie |
8,25b>proc. w skali roku |
Suma stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktu procentowego. |
Maksymalna stawka odsetek za opóźnienie |
16,50 proc. w skali roku |
Dwukrotność odsetek za opóźnienie |
Stawka odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych (dłużnik to podmiot leczniczy) |
10,75 proc. w skali roku |
Suma stopy referencyjnej NBP i 8 punktów procentowych |
Stawka odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych (pozostałe przypadki) |
12,75 proc. w skali roku |
Suma stopy referencyjnej NBP i 10 punktów procentowych |
To co najczęściej nas interesuje, to jak samodzielnie obliczyć wysokość odsetek za zaległości? Wzór na obliczenie odsetek wygląda następująco:
Kwota zaległości × liczba dni zwłoki × wysokość stawki odsetek ustawowych / 365.
W tym równaniu trzeba ustalić:
- kwotę zaległości;
- liczbę dni zwłoki (tutaj należy pamiętać, że pierwszy dzień zwłoki to następny po terminie, czyli jeśli np. faktura wskazywała płatność na 20 lutego, to pierwszym dniem zwłoki jest 21 lutego);
- wysokość stawki odsetek ustawowych (należy je ustalić na dzień, kiedy te odsetki się należą);
- 365 (WAŻNE: zawsze przyjmuje się wzorzec roku trwającego 365 dni, nawet jeśli jest to akurat rok przestępny);
Zobaczmy to na przykładzie faktury, która powinna zostać opłacona 10 lutego 2022 roku. Dłużnik opłacił ją dopiero 20 lutego 2022. Policzmy ile wyniosą odsetki, jeśli kwota na fakturze wynosi 5 tys. zł.
- Kwota zaległości: 5 000 zł
- Liczba dni: 10
- Obliczenie: 5000 x 10 x 8,25% / 365 = 11,30 zł
Jak widać równanie nie jest trudne, ale można ułatwić sobie życie korzystając z dostępnych w internecie kalkulatorów odsetek albo kalkulatorów odsetek za opóźnienie, które szybko wyliczą nam dokładną kwotę należności. Większość z kalkulatorów sama podstawia obowiązujące w danym momencie stawki odsetek, oszczędzając nasz czas, który musielibyśmy poświęcić na poszukiwanie aktualnie obowiązujących stawek.
Magdalena Biednik - dziennikarka ekonomiczna, od 20 lat zajmuje się tematyką gospodarczą, pracowała w TVN24, TVNCNBC, finanse.wp.pl , next.gazeta.pl, przedsiębiorczyni.
Zostaw swoje dane, a skontaktujemy się z Tobą jak najszybciej
Informacja o Administratorze danych, celu przetwarzania oraz przysługujących Państwu prawach. więcej...
Napisz do nas msp@big.pl
Zadzwoń (22) 486 56 91 pn-pt: 8:00 - 16:00
Administratorem Państwa danych osobowych jest Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor S.A. z siedzibą w Warszawie, ul. Zygmunta Modzelewskiego 77a, 02-679 Warszawa (dalej: „BIG InfoMonitor”). więcej...