Inflacja w Polsce, wpływ na gospodarkę i biznes

2022-08-04

Spis treści

1. Inflacja 2022 w Polsce
2. Przyczyny wysokiej inflacji 2022
3. Wpływ wysokiej inflacji na gospodarkę
4. Inflacja a biznes

Wysoka inflacja to jedno z tych zjawisk gospodarczych, których nie da się nie zauważyć – ani będąc konsumentem ani przedsiębiorcą. Wiele procesów gospodarczych widzimy z opóźnieniem, albo nawet wcale nie zdajemy sobie z nich sprawy. Niestety wysoka inflacja jest dotkliwie odczuwalna w naszych kieszeniach i w budżetach przedsiębiorców. W dodatku, jeśli już hydra inflacji podniesie głowę i zacznie rosnąć, walka z nią nie będzie ani łatwa ani szybka, ponieważ ulega ona zjawisku tzw. spirali. Polega ona na tym, że jeśli jeden czynnik inflacyjny wyrwie się spod kontroli, szybko zaraża się nim inny.

W tym artykule wyjaśnię, co powoduje obecnie wysoką inflację w Polsce, jaki jest wpływ inflacji na gospodarkę oraz z jakimi wyzwaniami mierzą się firmy w gospodarce z wysoką inflacją.

Inflacja 2022 w Polsce

W gospodarce rynkowej ceny towarów i usług ciągle się zmieniają: jedne rosną, inne spadają. Jednak o inflacji mówimy dopiero wtedy, kiedy mamy do czynienia z powszechnym wzrostem cen, a nie z podwyżkami dotyczącymi tylko niektórych dóbr. Kiedy dochodzi do inflacji, za tę samą kwotę można kupić coraz mniej. Innymi słowy, inflacja powoduje, że z czasem wartość pieniądza spada. Według danych GUSinflacja cen konsumpcyjnychw Polsce w czerwcu wyniosła 15,5 proc. w ujęciu rocznym. Ten odczyt był najwyższy od marca 1997 roku, kiedy inflacja wyniosła 16,6 procent.

Dotkliwa obecnie jest nie tylko wysokość inflacji, ale także jej szybki wzrost. Dokładnie rok wcześniej cieszyliśmy się jeszcze umiarkowanie niską inflacją na poziomie 5 proc. Już wtedy polscy konsumenci uważali, że odczuwają ją w budżetach domowych w nieprzyjemny sposób. Dwanaście miesięcy później powszechna ocena jest inna. Dziś cieszylibyśmy się z tamtych poziomów inflacji. Tymczasem niektóre z prognoz mówią o możliwości dojścia inflacji w Polsce nawet do 20 procent. A na pewno consensus wśród ekonomistów zakłada, że z wysoką inflacją nie pożegnamy się aż do roku 2024.

Przyczyny wysokiej inflacji 2022

Powód aż tak wysokiej inflacji w Polsce jest przedmiotem sporu ekonomistów. Jednak co do fundamentalnych przyczyn panuje zgoda. Obecnie na poziom inflacji wpływ mają czynniki zewnętrzne, takie jak zerwane łańcuchy dostaw i wzrost cen surowców energetycznych, także w wyniku inwazji Rosji na Ukrainę. Problem ten dotyka zresztą całej Europy, a nasi sąsiedzi jak Czechy, Litwa czy Łotwa, mają jeszcze wyższą inflację niż Polska. Jednak część państw europejskich mimo odczuwania tych samych szoków spowodowanych wzrostem surowców energetycznych, ma niższą inflację. Dlatego w ocenie tego zjawiska nie można pominąć tzw. inflacji bazowej.

Inflacja konsumencka, o której pisałam wyżej wyniosła w lipcu 15,5 proc, ale czerwcowa inflacja bazowa wyniosła już tylko 9,1 proc. Inflacja bazowa to inflacja obliczona z pominięciem wpływu cen energii i żywności. Pozwala ona zobaczyć wpływ na inflację czynników z krajowej gospodarki, np. wzrostu popytu. I ta inflacja nie tylko jest historycznie wysoka, ale też rośnie systematycznie już od 2018 roku. Oznacza to, że za “nadwyżkę” ponad inflację bazową odpowiadają czynniki krajowe a nie tylko wzrosty cen surowców i energii podobnie jak dzieje się w całej Europie. W tych wewnętrznych czynnikach widać między innymi presję marżową ze strony firm oraz presję płacową ze strony pracowników. Bez względu na to, do której teorii nam bliżej, czy powodem obecnej sytuacji jest presja firm, które chcą cały czas osiągać wyższe marże czy też problem z niedoborem kadr, który powoduje presję pracowników na wyższe płace. Efekt odczuwamy w sklepie i budżecie firmowym ponieważ ceny gwałtownie rosną.

Wpływ wysokiej inflacji na gospodarkę

Wysoka inflacja powoduje, że pracownicy naciskają na podwyżki, a przedsiębiorcy często ulegają pokusie przerzucenia rosnących kosztów pracy na konsumentów. W ten sposób nakręca się spirala płacowo-cenowa, która sprzyja dalszemu wzrostowi inflacji. W trudnym położeniu są firmy, którym rosną koszty pracowników oraz surowców i borykają się z koniecznością ciągłego decydowania o tym, czy podnosić ceny, a jeśli tak to o ile. W rezultacie, w obliczu wysokiej niepewności firmy często zamrażają inwestycje, co grozi spowolnieniem gospodarczym. Ono z kolei może (choć w obecnych warunkach w Polsce nie musi) zwiększyć bezrobocie. W najtrudniejszej sytuacji są posiadacze kapitału, których pieniądze, zwłaszcza wobec stóp procentowych, które są niższe niż obecna inflacja, systematycznie tracą.

Inflacja a biznes

Ciągłe zmiany cen powodują, że konsumenci nie mogą podejmować racjonalnych decyzji zakupowych, a firmy mają niewiele czasu na przystosowanie się do nowych warunków.

Największym problemem przedsiębiorstw w obecnej sytuacji jest utrzymanie płynności finansowej i zarządzanie nią. Dlatego nie dziwi fakt, że w licznych sondażach przedsiębiorcy pytani o największe obawy, wymieniają inflację na pierwszym miejscu. Jest ona dla nich trudniejszym wyzwaniem nawet niż podwyżki podatków czy składek ZUS. Bo podwyżki są przewidywalne, a inflacja nie.

Dzięki niskim stopom procentowym, którymi cieszyła się Polska w ostatnich latach, kapitał pozyskiwany przez firmy na inwestycje był łatwo dostępny i tani. Większość firm dzięki temu „taniemu pieniądzowi” rozpoczęła inwestycje, a teraz, wobec rosnących kosztów surowców i płac, mają problem z ich ukończeniem. Ten bardzo silny wzrost kosztów materiałów i usług jest bardzo dobrze widoczny w tzw. inflacji producenckiej. W efekcie spora część inwestycji może zostać zahamowana, zwłaszcza na początku okresu wysoko inflacyjnego i może trwać do momentu, w którym firmy nie pozyskają nowego finansowania zewnętrznego. Ten moment przejściowy jest największym wyzwaniem obecnie dla firm. Jeśli jednak wzrost gospodarczy nadmiernie nie spowolni, firmy dadzą sobie radę w nowej rzeczywistości.