Zwłoka a opóźnienie - poznaj najważniejsze różnice

2022-08-04

Spis treści

1. Opóźnienie a zwłoka - różnice
2. Odsetki - opóźnienie a zwłoka dłużnika
3. Różnica między opóźnieniem a zwłoką - kary umowne
4. Opóźnienia i zwłoka a dodatkowe zapisy umowy
5. Co zrobić przed zawarciem umowy z nowym kontrahentem

W języku potocznym określeń zwłoka i opóźnienie często używa się zamiennie. Prawne definicje obu pojęć są jednak odmienne. Jakie są różnice pomiędzy zwłoką a opóźnieniem i jakie skutki prawno - finansowe niesie za sobą każde z nich? Podpowiadamy.

Zarówno opóźnienie, jak i zwłoka wskazują na pewną zaległość w wykonaniu zobowiązania, np. płatności. Na gruncie prawa zarówno definicje, jak i konsekwencje obu czynności są jednak odmienne. Jakie są różnice między zwłoką a opóźnieniem?

Opóźnienie a zwłoka - różnice

Prawne definicje zwłoki i opóźnienia wskazuje Art. 476 Kodeksu Cywilnego.

Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Co to oznacza w praktyce?

Do opóźnienia dochodzi, gdy strona umowy - np. sprzedawca nie wykona zobowiązania z przyczyn od siebie niezależnych.

W przypadku zwłoki, zwanej także kwalifikowanym opóźnieniem odpowiedzialność za opóźnienie leży po stronie sprzedawcy. Warto dodać tutaj, że odpowiedzialność dotyczy nie tylko okoliczności przez siebie zawinionych, ale także okoliczności spowodowanych przez podmioty, za które, na mocy ustawy – odpowiada.

Aby jeszcze lepiej zobrazować różnice pomiędzy zwłoką a opóźnieniem posłużymy się konkretnym przykładem.

Marek kupił w sklepie internetowym wymarzony komputer. Ze względu na fakt, że sfinalizował transakcję przed Bożym Narodzeniem, kiedy kurierzy mają naprawdę dużo pracy, sprzęt dotarł do niego dwa dni później, niż zadeklarował sklep. W takich okolicznościach dochodzi do opóźnienia — zaległości w wykonaniu zobowiązania z przyczyn niezależnych od sprzedawcy. Jeśli jednak sprzedawca pomyliłby przesyłki, a jego błąd stałby się przyczyną dłuższego oczekiwania - doszłoby do zwłoki. Odpowiedzialność za wydłużenie terminu leżałaby bowiem po jego stronie.

Podstawowa różnica pomiędzy opóźnieniem a zwłoką wskazuje więc na odpowiedzialność dłużnika. Dłużnik ponosi odpowiedzialność za zwłokę, jednak nie za opóźnienie.

Odsetki - opóźnienie a zwłoka dłużnika

Czy w przypadku opóźnienia i zwłoki poszkodowana strona umowy może naliczyć odsetki? Zgodnie z art. 481 § 1 kodeksu cywilnego:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zarówno w przypadku opóźnienia, jak i zwłoki możesz naliczyć odsetki za nieterminową płatność. W zależności od przedmiotowego i podmiotowego zakresu zastosowania mogą być to odsetki ustawowe za opóźnienie lub odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Różnica między opóźnieniem a zwłoką - kary umowne

Zapis o karach umownych to popularny instrument prawny stosowany w umowach i nawiązujący do niewykonania zobowiązania niepieniężnego. Zleceniodawca często zastrzega sobie możliwość naliczenia takowej w przypadku… no właśnie.

Jeśli w umowie umieści określenie zwłoka, będzie mógł naliczyć karę wyłącznie w sytuacji, gdy termin wykonania zobowiązania minął, a dostawca usługi był odpowiedzialny za "poślizg". Jeśli późniejsze dostarczenie wyniknie z przyczyn niezależnych od niego, naliczenie kary umownej nie będzie możliwe.

Jeśli w umowie umieści określenie opóźnienie, będzie mógł naliczyć karę umowną za każdy dzień, bez względu na przyczynę niewykonania zobowiązania w terminie. Nawet jeśli dłużnik nie ponosi odpowiedzialności za zaległość.

Nieprzemyślany zapis (zwłoka zamiast opóźnienia lub opóźnienie zamiast zwłoki) w umowie może więc wpłynąć na zasadność zapłaty kary umownej.

Opóźnienia i zwłoka a dodatkowe zapisy umowy

Warto wiedzieć także, że w przypadku zwłoki poszkodowany kontrahent może zażądać nie tylko wykonania zobowiązania, będącego przedmiotem umowy, ale również:

• naprawienia szkody;
• upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika (w miejsce żądania wykonania zobowiązania przez samego dłużnika);
• odstąpienia od umowy. Jest to możliwe przy wzajemnych zobowiązaniach, po wyznaczeniu dodatkowego terminu przy zachowaniu roszczeń o naprawienie szkody.

Jeśli strona, która nie wykonała zobowiązania, zechce uwolnić się od swojej odpowiedzialności, będzie musiała udowodnić, że nie ponosi winy za zwłokę (w myśl prawa - że doszło do opóźnienia, a nie zwłoki).

Co zrobić przed zawarciem umowy z nowym kontrahentem

Planujesz zawarcie umowy z nowym kontrahentem? Zadbaj nie tylko o to, aby sprawdzić, czy firma rzeczywiście istnieje, czy figuruje na białej liście podatników VAT i aby zweryfikować wiarygodność płatniczą, generując Raport o firmie z BIG InfoMonitor. Tworząc umowę, pamiętaj także o różnicach pomiędzy zwłoką a opóźnieniem. Umieszczenie w dokumencie przypadkowych określeń może skutecznie pozbawić Cię możliwości dochodzenia roszczeń.