Zabezpieczenie powództwa - czym jest i jakie korzyści za sobą niesie?

2023-04-05

Spis treści

1. Kto może skorzystać z zabezpieczenia powództwa?
2. Jakie są rodzaje zabezpieczenia powództwa?
3. Kiedy stosuje się zabezpieczenie powództwa?
4. Jakie są korzyści stosowania zabezpieczenia powództwa?
5. Jakie kroki należy podjąć, aby zabezpieczyć powództwo?
6. Jakie instytucje są odpowiedzialne za realizację zabezpieczenia powództwa?
7. Jakie są koszty zabezpieczenia powództwa?
8. Jakie są skutki nieskorzystania z zabezpieczenia powództwa?

Głównym celem zabezpieczenia powództwa jest ochrona interesów i praw powoda, zwłaszcza w przypadku spraw sądowych, które z różnych względów ciągną się latami. Na czym polega zabezpieczenie powództwa, jaką formę może przybierać i jakie konsekwencje za sobą niesie?

W polskich sądach sprawy potrafią ciągnąć się latami. Nawet jeśli powód wygra taką potyczkę, po kilku latach konsekwencje zwycięstwa mogą być dla niego negatywne (np. dłużnik może celowo pozbyć się majątku lub na skutek życiowych okoliczności go utracić). Instytucją, która zabezpiecza prawa i interesy powoda w sprawach cywilnych, jest właśnie zabezpieczenie powództwa. Aby jeszcze lepiej zobrazować ten mechanizm, posłużymy się konkretnym przykładem.

Jeśli ojciec nie wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego względem małoletniego dziecka, powódka (matka) może wystąpić do sądu o zabezpieczenie powództwa. Może być to np. zajęcie pensji dłużnika, należącej do niego nieruchomości czy innych składników majątku. W ten sposób zabezpiecza interesy małoletniego, chroniąc go przed ewentualną niewypłacalnością rodzica.

Kto może skorzystać z zabezpieczenia powództwa?

Zabezpieczenie powództwa jest możliwe na mocy zapisów Art. 730 Kodeksu postępowania cywilnego. Wniosek o zabezpieczenie może złożyć każdy uczestnik postępowania sądowego w sprawie cywilnej (może być to np. powód, pozwany czy interweniant samoistny). Pod warunkiem jednak, że uprawomocni on roszczenie (np. obowiązek alimentacyjny) oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Najczęściej osobą składającą wniosek o zabezpieczenie roszczenia jest wierzyciel.

Jakie są rodzaje zabezpieczenia powództwa?

Zabezpieczenia powództwa mogą przybierać formę majątkową, niepieniężną lub mieszaną.

Zabezpieczenie pieniężne

Zgodnie z Art. 747 Kodeksu postępowania cywilnego zabezpieczeniem pieniężnym może być np. zajęcie pensji dłużnika, obciążenie nieruchomości dłużnika hipoteką przymusową, ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu czy obciążenie statku lub statku w budowie hipoteką morską.

Zabezpieczenie niepieniężne

Jeśli zabezpieczenie roszczenia nie ma charakteru pieniężnego, zgodnie z Art. 755 Kodeksu postępowania cywilnego sąd może udzielić zabezpieczenia w taki sposób, jaki uzna za właściwy w kontekście zaistniałych okoliczności. Mogą być to np. zakaz produkcji i dystrybucji produktu czy odebranie wspólnikowi prawa do prowadzenia spółki.

Zabezpieczenie mieszane

Sposób zabezpieczenia powództwa zależy od wnioskodawcy. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wskazał on nie jeden, lecz kilka sposobów zabezpieczenia, np. majątkowe i niepieniężne.

Kiedy stosuje się zabezpieczenie powództwa?

Zabezpieczenie powództwa stosuje się z reguły w celu ochrony interesów powoda (można to zrobić w każdej sprawie cywilnej). Zwłaszcza jeśli istnieje ryzyko, że sprawa będzie miała długofalowy przebieg a pozwany, celem uniknięcia odpowiedzialności może celowo chcieć pozbyć się majątku lub w toku niezależnych od niego okoliczności, może go utracić.

Jakie są korzyści stosowania zabezpieczenia powództwa?

Podstawową zaletą skorzystania z zabezpieczenia powództwa jest pewność, że dochodzone przez powoda roszczenia, w przypadku pozytywnego rozwiązania sprawy zostaną zrealizowane. Taki mechanizm prawny znacząco zwiększa także szanse na skuteczną egzekucję należności oraz nierzadko motywuje dłużnika do uregulowania należności.

Jakie kroki należy podjąć, aby zabezpieczyć powództwo?

Aby zabezpieczyć powództwo, należy złożyć wniosek o udzielenie zabezpieczenia powództwa. Niezbędne jest wskazanie w nim sposobu zabezpieczenia, którego żąda wnioskodawca). Może mieć on charakter pieniężny (w przypadku zabezpieczenia pieniężnego należy podać także kwotę zabezpieczenia), niepieniężny lub mieszany. Co ważne – aby wniosek o zabezpieczenie powództwa był skuteczny, konieczne jest również udowodnienie istnienia roszczenia (może być to np. faktura lub umowa) oraz uprawdopodobnienie roszczenia przez wnioskodawcę. W praktyce oznacza to przedstawienie opinii, dowodów i racji, które uprawdopodobnią jego racje, zwiększając tym samym szanse na pozytywną decyzję sądu.

Jakie instytucje są odpowiedzialne za realizację zabezpieczenia powództwa?

Jak wskazuje Art. 734 Kodeksu postępowania cywilnego, do udzielenia zabezpieczenia właściwy jest sąd, do którego właściwości należy rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji. Jeżeli z jakiegokolwiek powodu nie można ustalić takiego sądu, właściwy jest sąd, w którego okręgu ma być wykonane postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia (…). Sąd powinien rozpatrzyć wniosek niezwłocznie po jego złożeniu, jednak nie w okresie dłuższym niż 7 dni. Jeśli wyda orzeczenie o zabezpieczeniu powództwa, komornik dokona egzekucji zgodnie ze wskazanymi przez wnioskodawcę sposobami zabezpieczenia.

Jakie są koszty zabezpieczenia powództwa?

Jeśli wnioskodawca składa wniosek o zabezpieczenie roszczenia wraz z pozwem (jeszcze przed wszczęciem postępowania) jest on zwolniony z opłat. Brak kosztów jest niewątpliwą zaletą takiego mechanizmu prawnego. W przypadku złożenia wniosku w toku postępowania sądowego (czyli już po złożeniu pozwu), opłata wynosi 100 zł.

Jakie są skutki nieskorzystania z zabezpieczenia powództwa?

Brak wniesienia zabezpieczenia powództwa przez wierzyciela może skutkować niewypłacalnością dłużnika, a co za tym idzie – brakiem możliwości wyegzekwowania roszczeń. Nawet pomimo pomyślnego dla powoda wyroku sądu. Dłużnikowi daje to z kolei szanse na uniknięcie odpowiedzialności, np. poprzez celowe pozbycie się majątku.

Magda Czechowska