Co grozi przedsiębiorcy za niepłacenie podatku i składek ZUS?

2023-01-23

Spis treści

1. Konsekwencje niepłacenia podatku
2. Kara za niepłacenie składek ZUS
3. Czy można uniknąć kary za niepłacenie podatku albo składek ZUS?

Ci, którzy prowadzą firmy, wiedzą doskonale, że podatki i składki ZUS trzeba płacić w terminie. W dodatku skuteczność urzędów w ściąganiu zadłużeń jest bardzo wysoka, nie tylko dzięki elektronicznemu obiegowi dokumentów, ale również dzięki przepisom, które umożliwiają urzędom szybką i skuteczną windykację z kont bankowych przedsiębiorcy. Windykacja podatkowa czy ze strony ZUS jest dość szybka i kosztowna dla przedsiębiorcy, więc najlepiej jest jej nie doświadczać. Jednak w prowadzeniu biznesu zdarzają się różne sytuacje, które uniemożliwiają terminowe uregulowanie zobowiązań wobec państwa. Na jakie konsekwencje i kary narażają się przedsiębiorcy niepłacący podatków i składek ZUS? Sprawdźmy…

Konsekwencje niepłacenia podatku

Możliwości ukarania przedsiębiorcy za niezapłacenie podatku są dość szerokie. Zaczyna się zwykle od upomnienia ze strony Urzędu i przypomnienia, że w przypadku spóźnienia w zapłaceniu podatku, przedsiębiorca musi doliczyć do należnej kwoty także odsetki. Nalicza się je od dnia następnego po dniu, w którym należność powinna być uregulowana.

Jeśli ktoś „uporczywie” nie płaci podatku, wówczas urząd może nałożyć na podatnika grzywnę w zakresie od 301 do 15050 zł. Widełki grzywny nakładanej przez sąd mogą być szersze i wynoszą od 301 zł do 60 200 zł. Ta „uporczywość” niestety nie jest określona w żadnych przepisach, na pocieszenie mogę jedynie napisać, że nie zdarza się często i naprawdę dotyczy wyjątkowo „odpornych” na płacenie podatników.

Są jeszcze koszty egzekucji, które trzeba będzie ponieść, jeśli urząd zajmie konto bankowe dłużnika albo przy pomocy komornika dokona zajęcia nieruchomości lub ruchomości.

Warto jeszcze wspomnieć, że omawiamy tutaj „niepłacenie podatku”, jednak są jeszcze wykroczenia skarbowe polegające na zaniżaniu podatku lub braku deklaracji podatkowej i to również podlega karze. Wysokość i rodzaj kary zależą między innymi od wysokości podatku, a w przypadku niezłożenia deklaracji, zależy też od tego, czy przedsiębiorca faktycznie wykonywał działalność i powinien obliczyć podatek, czy też jej nie wykonywał i deklaracja nie wskazywałaby na konieczność jego zapłacenia.

Kara za niepłacenie składek ZUS

Obowiązek odprowadzania składek dotyczy konkretnego terminu. Jeżeli przedsiębiorca uiszcza składki na swoją rzecz, wnosi opłaty do 10 dnia każdego miesiąca, gdy opłaca składki na rzecz pracowników, - obowiązuje termin do 15 dnia każdego miesiąca.

W przypadku braku zapłaty składek, ZUS nalicza odsetki karne od zaległości, a w razie braku naszej reakcji może dojść do zajęcia rachunku bankowego. Konsekwencją niezapłacenia składek jest utrata praw do zasiłku chorobowego oraz macierzyńskiego oraz brak możliwości uzyskania dofinansowań. Można wręcz powiedzieć, że to jest pierwszym poziom kary za niezapłacenie składek.

Od 2022 roku nieopłacone w terminie składki oraz należne od nich odsetki za zwłokę koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkową opłatę, ZUS potrąca w pierwszej kolejności z wypłacanych przez siebie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (emerytur, rent, zasiłków), a dopiero w drugiej kolejności w trybie egzekucji. Trzeba też pamiętać, że ZUS nie może dłużnikowi zabrać od razu wszystkiego. Musi tak prowadzić egzekucję, żeby zostawić przewidzianą przepisami prawa kwotę wolną od egzekucji. Maksymalne kwoty potrącenia przez ZUS zależą od rodzaju otrzymywanych świadczeń (umowa o pracę, zasiłek, emerytura).

Jeśli składki nie zostały opłacone w terminie, wówczas pierwszą konsekwencją jest konieczność doliczenia odsetek za zwłokę. Jeśli jednak przedsiębiorca zwleka z zapłatą zaległych składek, wówczas ZUS może nałożyć karę w wysokości nawet 100% zaległych składek. W ostateczności ZUS może skierować sprawę do sądu i wówczas trzeba będzie ponieść wszystkie koszty egzekucji.

Czy można uniknąć kary za niepłacenie podatku albo składek ZUS?

Jeśli chodzi o zaległości podatkowe, to podatnik może skorzystać z wyjątkowej instytucji w polskim prawie podatkowym, jaką jest „czynny żal”.

Pozwala ona na uchylenie się podatnika od kary. Jest to możliwe tylko w niektórych sytuacjach i pod pewnymi warunkami.

Aby zastosować czynny żal podatnik musi:

• popełnić przewinienie podatkowe,
• przyznać się do niego
• uregulować całe zobowiązanie

Musi też dopełnić formalności, czyli zawiadomić o popełnieniu czynu zabronionego, w którym dobrowolnie poinformuje naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego, o tym jakich obowiązków nie dopełnił.

Aby „czynny żal” zadziałał ważny jest czas. Podatnik musi przyznać się do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia zanim naczelnik urzędu skarbowego samodzielnie udokumentuje to lub organy ścigania rozpoczną czynności w celu wykrycia tego przewinienia.

W przypadku składek ZUS nie ma „czynnego żalu”, ale można złożyć do ZUS wniosek o odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek albo wniosek o rozłożeniu należności na raty. Przyczyny muszą jednak być solidnie „uzasadnione”. We wniosku oprócz danych osobowych oraz informacji o zadłużeniu, przedsiębiorca musi podać propozycję spłatydługu, uwzględniając przy tym liczbę i wysokość rat oraz termin płatności, powód, dlaczego jednorazowa spłata długu nie jest możliwa, a także rodzaj pomocy publicznej, z której chce korzystać.